για κάποιους λόγους (που αναλύονται παρακάτω) η λειτουργία της όρασης δεν αναπτύχθηκε φυσιολογικά. Η δυσλειτουργία αυτή συνήθως αφορά τα οπτικά ερεθίσματα από τον ένα οφθαλμό. Ωστόσο μπορεί επίσης να αφορά και άλλες λειτουργίες της διόφθαλμης όρασης.
Αν τα πρώτα χρόνια της ζωής ο εγκέφαλος δεν λαμβάνει καθαρές οπτικές εικόνες από το ένα μάτι ώστε να μάθει να τις αποκρυπτογραφεί/ αναλύει/ μεταφράζει σε «οπτική» πληροφορία, τότε δε θα μπορέσει ποτέ αργότερανα αναλάβει το δύσκολο αυτό έργο, ακόμα και αν τα οπτικά ερεθίσματα από το μάτι αυτό γίνουν πεντακάθαρα.
Η εγκεφαλική αυτή δυσλειτουργία αφορά το 5% περίπου του πληθυσμού. Δομικά τα μάτια είναι συχνά απόλυτα υγιή. Αν δεν ανακαλυφθεί σε μικρή παιδική ηλικία η αμβλυωπία γενικά δεν μπορεί να θεραπευτεί.

Ποια είναι τα είδη της αμβλυωπίας;
Υπάρχουν 3 βασικές αιτίες βλάβης στο μάτι που προκαλούν την αμβλυωπία.

Η στραβισμική που οφείλεται σε κακή ευθυγράμμιση των ματιών (στραβισμός), η εξ' ανοψίας που οφείλεται σε αποστέρηση της οπτικής πληροφορίας μπορεί να προσβάλει και τα δύο μάτια (πχ καταρράκτης) και την διαθλαστικήαμβλυωπία που οφείλεται σε πολύ υψηλά ή και διαφορετικά διαθλαστικά σφάλματα (μυωπία, υπερμετρωπία, αστιγματισμό) ανάμεσα στα δύο μάτια.

Ποια είναι η θεραπεία της αμβλυωπίας;
Η αποτελεσματική θεραπεία της αμβλυωπίας είναι η έγκαιρη θεραπεία, δηλαδή η θεραπεία που θα γίνει τα πρώτα χρόνια της ζωής και αμέσως μετά την διάγνωσή της από ειδικευμένο οφθαλμίατρο.

Η θεραπεία στόχο έχει την αποκατάσταση της διαύγειας του οπτικού ειδώλου είτε βγάζοντας τον καταρράκτη, σηκώνοντας χειρουργικά τα βλέφαρα σε βλεφαρόπτωση κλπ (εξ' ανοψίας αμβλυωπία) είτε δίνοντας γυαλιά ή φακούς επαφής το γρηγορότερο δυνατό (διαθλαστική/ στραβισμική).

Πιστοποιημένη θεραπεία αποτελεί επίσης η επικάλυψη του καλύτερου ματιού συνήθως στην περίπτωση της στραβισμικής αμβλυωπίας αλλά όχι μόνο.

ΣΥΧΝΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
Πότε πρέπει σε ένα παιδί να επικαλύπτεται το καλό μάτι;
Η απόφαση να γίνει επικάλυψη στο καλό μάτι πρέπει να παίρνεται από τον οφθαλμίατρο με στόχο την εκγύμναση ολόκληρου του οπτικού συστήματος και βελτίωση της οπτικής οξύτητας του οφθαλμού ανεξάρτητα από την ύπαρξη στραβισμού η όχι. Απαραίτητη προυπόθεση είναι η συνεχής παρακολούθηση από τον ειδικευμένο οφθαλμίατρο για τον έλεγχο της αποτελεσματικότητάς της και την αποφυγή ανάπτυξης αμβλυωπίας στον επικρατή φυσιολογικό οφθαλμό.

Σε ποια ηλικία η επικάλυψη του «καλού» ματιού είναι αναποτελεσματική;
Η θεραπεία της αμβλυωπίας προϋποθέτει την προσαρμοστικότητα του οπτικού συστήματος. Όταν ο εγκέφαλος «ωριμάσει» δεν ανταποκρίνεται ικανοποιητικά στην θεραπεία. Η ηλικία που πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η θεραπεία είναι τα 8-9 χρόνια. Παρόλα αυτά η πιο πρόσφατη μεγάλη έρευνα του Αμερικανικού Ινστιτούτου Υγείας (ΝΙΗ) έδειξε ότι τουλάχιστον μερικοί από τους ασθενείς ως 17 ετών ανταποκρίνονται σε θεραπεία με επικάλυψη.

Πόσες ώρες την ημέρα πρέπει να γίνεται η επικάλυψη;
Η θεραπεία πρέπει να εξατομικεύεται σε κάθε περίπτωση. Σύγχρονες μελέτες έχουν δώσει σαφείς κατευθυντήριες γραμμές στον οφθαλμίατρο για την διάρκεια και την συχνότητα της κάλυψης ανάλογα με την ηλικία και το μέγεθος του προβλήματος της «αμβλυωπίας. Δύο ώρες επικάλυψης της ημέρα έχουν αποδειχθεί αρκετές εάν και εφόσον η αμβλυωπία δεν είναι πολύ μεγάλη και η ηλικία του ασθενούς μεταξύ 3 και 7 ετών. Απόλυτη προϋπόθεση είναι η ενεργή εκγύμναση του οπτικού συστήματος τις ώρες αυτές (ζωγραφική, παιχνίδι, διάβασμα κλπ). Η μερική επικάλυψη μόνο το σαββατοκύριακο είναι αρκετή σε περιπτώσεις που έχουν ήδη ανταποκριθεί στην θεραπεία.

Υπάρχουν άλλες εναλλακτικές θεραπείες αντί της επικάλυψης;
Μόνο σε ορισμένες περιπτώσεις μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε σταγόνεςώστε να «θολώσουμε» παροδικά την όραση από το καλό μάτι ώστε ο εγκέφαλος να προτιμά να αξιοποιεί την οπτική πληροφορία από το «αμβλυωπικό» μάτι. Συχνά στις περιπτώσεις αυτές χρησιμοποιούμε παράλληλα ένα ή συχνά δύο ζευγάρια γυαλιών για τον ίδιο λόγο. Η μέθοδος αυτή χρειάζεται την πιο ενεργή συμμετοχή του γονέα και συχνή παρακολούθηση της αποτελεσματικότητας της από τον οφθαλμίατρο. Φαρμακολογική θεραπεία με φάρμακα που δρουν στο κεντρικό νευρικό σύστημα έχουν δοκιμαστεί και έχουν τουλάχιστον παροδική θετική επίδραση αλλά δεν συστήνονται από τον ευρωπαϊκό και αμερικανικό σύνδεσμο παιδιατρικής οφθαλμολογίας για ευρεία χρήση (2006) ενώ δεν έχουμε προσωπική εμπειρία με αυτά.

Η ενεργητική εκγύμναση του οπτικού συστήματος με ειδικές ασκήσεις (visualtraining) έχει πολλούς οπαδούς στον χώρο των οπτομετρών (American Optometry Association). Στο ινστιτούτο AthensVision είμαστε σε διαδικασία αξιολόγησης ενός τέτοιου προγράμματος μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Υπάρχει χειρουργική θεραπεία στην αμβλυωπία;
Η διόρθωση του στραβισμού (εάν συνυπάρχει) δεν αποτελεί άμεση θεραπεία της αμβλυωπίας. Από την άλλη μεριά η ευθυγράμμιση των ματιών αποτελεί βασική προϋπόθεση βελτίωσης της διόφθαλμης συνεργασίας και της διόφθαλμης όρασης που «νοσούν» πάντα στην αμβλυωπία. Για το λόγο αυτό όταν συνυπάρχουν στραβισμός και αμβλυωπία χρειάζεται χειρουργική αποκατάσταση του στραβισμού και συνεχής παρακολούθηση.

Ποιοι είναι οι στόχοι της θεραπείας? Πότε πρέπει να σταματήσει κανείς την θεραπεία;
Η αποκατάσταση της όρασης σε 10/10 δεν είναι πάντα εφικτή στην θεραπεία της αμβλυωπίας.

Γενικά η θεραπεία πρέπει να συνεχίζεται όσο είναι αποτελεσματική. Αυτό συνήθως προϋποθέτει την χρήση επικάλυψης αρκετών μηνών και συνεχούς προσπάθειας εκ μέρους των γονιών. Σε περιπτώσεις κακής συνεργασίας του μικρού παιδιού συστήνουμε την παροδική διακοπή της θεραπείας που συχνά επιτρέπει το παιδί αργότερα να συνεργαστεί πολύ καλύτερα.

Αν παρά όλα αυτά η θεραπεία αποδειχθεί αναποτελεσματική - συνήθως λόγω ηλικίας - προτείνεται η διακοπή της.

Πηγή: http://www.athensvision.eu